Mae Llywodraeth Cymru wedi cyhoeddi Galwad am Dystiolaeth ar gyfer llywio’r modd y datblygir llwybr datgarboneiddio Cymru tuag at Sero Net erbyn 2050. Mae’r ymgynghoriad hefyd yn darparu cam cychwynnol tuag at y posibilrwydd o ddatblygu Fframwaith Pontio Teg i Gymru, a gyhoeddir yn 2023.

Yn Cymru Sero Net (2021), ailddatganodd Llywodraeth Cymru ei hymrwymiad i gyflawni ‘pontio teg’ oddi wrth economi tanwyddau ffosil y gorffennol tuag at ddyfodol newydd carbon isel. Wrth inni symud tuag Gymru lanach, gryfach a thecach, bydd cyflawni pontio teg yn golygu na fyddwn yn gadael neb ar ôl.

Bydd y Llywodraeth yn datblygu dealltwriaeth glir o effeithiau’r newid, pa un a fyddant yn gadarnhaol neu’n negyddol, ynghyd â dealltwriaeth glir o sut y gellir sicrhau y bydd yr effeithiau hyn yn cael eu dosbarthu’n deg mewn cymdeithas. Wrth wneud hynny, rydym wedi ymrwymo i ddysgu gwersi ar sail y gorffennol ac adeiladu dyfodol i Gymru a fydd yn cefnogi economi lesiant.

Mae’r galwad hwn am dystiolaeth yn bwysig o ran sicrhau ein bod yn seilio ein cynlluniau ar dystiolaeth gadarn. Bydd y dystiolaeth a gesglir yn llywio’r modd y datblygir llwybr datgarboneiddio Cymru tuag at Sero Net erbyn 2050. Bydd hefyd yn darparu cam cychwynnol tuag at y posibilrwydd o ddatblygu Fframwaith Pontio Teg i Gymru, a gyhoeddir yn 2023.

Elfennau allweddol y Galwad hwn yw ceisio tystiolaeth er mwyn:

• nodi arferion gorau, pa le bynnag y gellir dod o hyd iddynt, ar gyfer rhoi Pontio Teg ar waith yng Nghymru;
• nodi’r effeithiau a’r cyfleoedd ar draws ein cymdeithas a’n heconomi;
• nodi’r seilwaith a’r cymorth sydd eu hangen arnom i sicrhau pontio teg.

Bydd y Fframwaith Pontio Teg, fel y’i gwelir ar hyn o bryd, yn cynnig dull strategol o gyflawni pontio teg a fydd yn gyfiawn ac yn gynhwysol ac wedi’i adeiladu ar weledigaeth a ysgogir gan ‘lesiant’ gwell i gymdeithas, ynghyd â dull strategol o weithio tuag ar gyflawni’r nodau datblygu cynaliadwy, gyda’r egwyddor ganllaw na fydd ‘neb yn cael ei adael ar ôl’. Bydd y Fframwaith yn cynnwys tair prif elfen, sef:

• adeiladu ar y sylfaen ymchwil a thystiolaeth er mwyn deall yr effeithiau negyddol posibl ar wahanol bobl a grwpiau a’r cyfleoedd i leihau anfanteision;
• hyrwyddo integreiddio ar draws ein  prosesau penderfynu, sectorau a chynlluniau; ac
• ymwreiddio’r arfer o ymgysylltu  â’r cyhoedd, busnesau a chymunedau.

Mae Llywodraeth Cymru yn ceisio barn a thystiolaeth ac yn awyddus hefyd i glywed am astudiaethau achos ac enghreifftiau o arloesi ac arferion gorau. Mae’r ymgynghoriad ar gael yma.

Yn benodol, maen nhw’n awyddus i ystyried:

i) Yr effeithiau a’r cyfleoedd i sectorau allyriadau gan gynnwys:

• Adeiladau Preswyl
• Allyriadau cartrefi
• Cludiant
• Diwydiant a busnes
• Gwres a phŵer
• Amaethyddiaeth
• Defnydd tir a choedwigaeth
• Gwastraff
• Y sector gyhoeddus

ii) Cefnogaeth i drawsnewid cyfiawn o ran

• Medrau
• Isadeiledd cymdeithasol
• Y Trydydd Sector, Gwirfoddolwyr a Chymunedau
• Cyllid

Os hoffech gyfrannu at ymateb y Gymdeithas, cysylltwch â Dr Sarah Morse am wybodaeth bellach.