Os oes gennych ddiddordeb mewn cael eich enwebu am Gymrodoriaeth neu mewn cynnig rhywun, gobeithiwn y byddwch yn gweld hwn yn ganllaw defnyddiol. Mae'r Gymdeithas wedi ymrwymo i gynnal proses etholiadol deg, agored a thryloyw.

Ni yw academi ysgolheigaidd genedlaethol Cymru, a sefydlwyd yn 2010. Mae gennym Gymrodoriaeth sy’n cynnwys dros 700 o unigolion amlwg, yn cynrychioli arbenigedd ar draws pob maes academaidd a thu hwnt.

Defnyddiwn yr wybodaeth gyfunol hon i hyrwyddo ymchwil, ysbrydoli dysg, a chynnig cyngor polisi annibynnol.

Mae’r Gymdeithas yn elusen Siarter Brenhinol, rhif elusen gofrestredig 1168622. Ceir rhagor o wybodaeth
amdanom yma: www.cymdeithasddysgedig.cymru.

Ecwiti, Tegwch a Chynhwysiant

Mae gan Gymdeithas Ddysgedig Cymru ymrwymiad cryf i degwch ac amrywiaeth. Rydym yn ymdrechu am Gymrodoriaeth fwy amrywiol, gyda mwy o aelodaeth gan bob grŵp sydd heb gynrychiolaeth ddigonol. Ar hyn o bryd, rydym yn canolbwyntio’n benodol ar gynyddu enwebiadau ar gyfer menywod. Rydym eisiau sicrhau bod y Gymdeithas yn groesawgar, yn gynhwysol ac yn rhydd o wahaniaethu.

Rydym yn annog enwebiadau gan y byd academaidd, busnes, y proffesiynau, y sector cyhoeddus a’r trydydd sector.

Rydym yn cydnabod y gellir dangos rhagoriaeth o fewn ystod o hydoedd gyrfa neu yrfaoedd portffolio, ac nid oes gennym ddisgwyliad penodol o ddeiliadaeth nac oedran. Yr hyn sy’n bwysig yw bod enwebeion yn bodloni ein Meini Prawf Rhagoriaeth. Drwy ganolbwyntio ar gyflawniadau Enwebeion, statws proffesiynol a chyfraniadau ehangach, ein nod yw sicrhau bod ein Cymrodyr yn enghreifftiau awdurdodol o’r gorau o Gymru ar draws pob maes dysgu.

Croesewir enwebiadau yn Gymraeg a/neu Saesneg

Polisi Gostwng neu Hepgor Ffioedd

Mae ffioedd y gymdeithas yn darparu ffynhonnell bwysig o incwm i’r Gymdeithas a’i gwaith. Fodd bynnag, rydym eisiau sicrhau nad yw ffioedd yn rhwystr i Gymrodoriaeth. Felly, gall Cymrodyr ac Enwebeion ar gyfer Cymrodoriaeth, wneud cais am hepgor neu ostwng ffioedd ar unrhyw adeg.

Fel Enwebai, gallwch wneud cais rhagbrofol, a byddwn yn rhoi gwybod i chi cyn enwebu a roddir rhyddhad ffioedd. Mae’r polisi ar gael yma. Gallwch siarad â’n harweinydd Polisi EDI, y Rheolwr Ymgysylltu Strategol ar unrhyw adeg i drafod ymhellach os oes gennych chi unrhyw gwestiynau.

Back to top

Beth Yw Ystyr Cymrodoriaeth?

Mae etholiad i’r Gymrodoriaeth yn gydnabyddiaeth gyhoeddus o ragoriaeth. Mae pob un o’n Cymrodyr wedi gwneud cyfraniad pwysig i fyd dysg ac mae ganddynt oll gysylltiad amlwg â Chymru.

Oherwydd statws y Gymrodoriaeth, rhaid i’r holl Enwebeion (ar wahân i Gymrodyr er Anrhydedd) fynd drwy broses drylwyr o asesu. Mae’n broses drwyadl – derbynnir o ddeutu 50 o Gymrodyr bob blwyddyn. Ceir rhagor o wybodaeth am feini prawf y Gymrodoriaeth ar dudalen 13.

Ar ôl cael eu hethol, mae Cymrodyr yn aelodau oes a gofynnir iddynt gyfrannu i waith y Gymdeithas lle bo’n bosibl. Gall hyn gynnwys cyfrannu at ddigwyddiadau, gwaith polisi, gweithgareddau ymgysylltu â’r cyhoedd, llywodraethu neu brosesau etholiadol yn y dyfodol.

Ceir rhestr o’n Cymrodyr presennol yma: www.cymdeithasddysgedig.cymru/cymrodoriaeth/y-cymrodyr

Ar Gyfer Pwy Mae’r Ddogfen Hon?                             

Bwriedir y ddogfen hon ar gyfer y bobl ganlynol sy’n ymwneud ag enwebiad i’r Gymrodoriaeth mewn STEMM a Dyniaethau, y Celfyddydau a’r Gwyddorau Cymdeithasol (HASS). Darllenwch Atodiad 2 i gael trosolwg a disgrifiad o’r tasgau sy’n gysylltiedig â phob un o’r rolau hyn:

• Enwebai
• Cynigydd (y prif enwebwr)
• Cefnogwr Gwybodus
• Aseswyr Annibynnol
• Aelodau o’r Pwyllgorau Craffu sy’n asesu’r enwebiadau

Y Broses Etholiadol

Trosolwg

Back to top

Beth Sydd Ei Angen ar Enwebiad Dilys?

Caiff enwebiad ei wneud gan Gynigydd, gyda chefnogaeth Eilydd. Rhaid iddynt fod yn Gymrodyr y Gymdeithas.

Rhaid i’r Cynigydd gyflwyno’r holl ddogfennau canlynol, wedi’u cwblhau’n llawn, cyn y dyddiad cau (gweler www.cymdeithasddysgedig.cymru/cymrodoriaeth/dod-yn-gymrawd/ffurflenni-enwebu):

• Ffurflen Enwebu – a gwblheir gan y Cynigydd a’i llofnodi gan yr Eilydd
• Ffurflen Tystiolaeth yr Enwebai – a gwblheir gan yr Enwebai
• CV yr Enwebai – a ddarperir gan yr Enwebai; dim mwy na 10 tudalen.
• Adroddiad Cefnogwr Gwybodus – a gwblheir gan y Cefnogwr Gwybodus, mewn ymateb i’r wybodaeth ar Ffurflen Tystiolaeth yr Enwebai

Nodwch:

• Rhaid cadw’r enwebiad yn gwbl gyfrinachol rhwng yr Enwebai, y Cynigydd, yr Eilydd a’r Gymdeithas.
• Dylai’r Cynigydd gymryd cyfrifoldeb dros gwblhau’r Ffurflen Enwebu ac am gasglu’r llofnodion cefnogol.
• Bydd y Gymdeithas yn cysylltu â’r cynigydd, ac ni fydd yn ymrwymo i gyfathrebu â’r Enwebai am yr
  enwebiad ar ôl ei gyflwyno.

Mae’n hanfodol fod y ffurflenni’n cael eu cwblhau yn llawn a’u bod yn cadw at unrhyw uchafswm geiriau a nodir.

Rydym yn cydnabod y gallai amgylchiadau unigol effeithio ar yrfa. Er mwyn hyrwyddo adolygiad teg, rydym wedi cyflwyno’r cwestiwn Amgylchiadau Unigol yn y Ffurflen Dystiolaeth Enwebai, ac rydym yn annog pob enwebai i ddefnyddio hwn fel ffordd o dynnu sylw at unrhyw beth a allai fod wedi cael effaith ar eu gyrfa a’u cyfraniadau i fyd dysgu ac ymchwil. Rydym yn cydnabod bod hyn yn unigryw i bawb, ac rydym yn annog enwebeion i rannu unrhyw beth yr hoffent ei ystyried.

Os yw’n well gan yr enwebai gadw’r wybodaeth hon yn gyfrinachol, mae ganddo’r dewis i lenwi Ffurflen
Amgylchiadau Unigol cyfrinachol, a rhoi manylion unrhyw amgylchiadau a allai fod wedi effeithio ar eu gyrfa. Dylent gyflwyno hyn yn uniongyrchol i’r Gymdeithas. Sicrhewch fod y ffurflen hon yn cael ei thrin yn sensitif ac yn gyfrinachol. Dim ond staff perthnasol yn y Gymdeithas a Chadeirydd y Pwyllgor Craffu sy’n gweld y ffurflen hon. Mae Cadeirydd y Pwyllgor Craffu yn asesu effaith yr amgylchiadau ar yrfa’r Enwebai, a bydd y farn honno – byth y manylion – yn cael ei rhannu gyda’r Pwyllgor Craffu yn ystod y cyfarfod a gynhaliwyd i asesu enwebiadau a gyflwynwyd i’r Pwyllgor Craffu hwnnw.

Dyddiad Cau Enwebiadau

Rhaid ebostio’r holl ffurflenni i nominations@lsw.wales.ac.uk cyn hanner dydd, dydd Iau 31 Hydref 2024. Ni dderbynnir ffurflenni a ddaw i law ar ôl y dyddiad hwn, neu a anfonir i gyfeiriad arall.

Byddwn yn cydnabod pob enwebiad a ddaw i law. Os nad ydych chi’n derbyn cydnabyddiaeth o fewn 3 diwrnod, cysylltwch â nominations@lsw.wales.ac.uk. Ni fyddwn yn gyfrifol am enwebiadau nad ydynt yn ein cyrraedd, neu sy’n cyrraedd ar ôl y dyddiad cau.

Beth sy’n Digwydd ar Ôl i’r Enwebiad Ddod i Law’r Gymdeithas?

Byddwn yn trosglwyddo’r holl ddogfennau – ac eithrio unrhyw Ffurflenni Amgylchiadau Arbennig – i’r Pwyllgor Craffu a ddewiswyd gan yr Enwebai ar y Ffurflen Tystiolaeth. (Gweler Atodiad 1 am fanylion.)

Noder mai dim ond y Pwyllgor Craffu y cyflwynir yr Enwebiad iddo sydd yn gallu ystyried Enwebiad, ac ni ellir ei drosglwyddo i Bwyllgor arall yn y cylch etholiadol hwn. Os bydd enwebiad yn cael ei gyflwyno i’r pwyllgor anghywir, bydd yn cael ei wrthod gan y pwyllgor hwnnw. Er mwyn osgoi cael eu siomi, mae Cynigwyr yn cael eu hannog i gael cyngor cyn cyflwyno enwebiad, gan fod 10 Pwyllgor Craffu gyda chylchoedd gwaith penodol.

Bydd y Pwyllgor Craffu (sy’n cynnwys Cymrodyr a etholwyd drwy’r un ddisgyblaeth) yn ceisio o leiaf dau
adroddiad asesu annibynnol ar bob enwebai. Bydd y rhain ar gael ar ran y Pwyllgor gan staff y Gymdeithas.

Mae’r asesiadau hyn yn chwarae rhan bwysig wrth helpu Pwyllgorau Craffu i asesu pob enwebiad.
Mae aelodau’r Pwyllgor Craffu yn darllen yr holl enwebiadau a gyflwynir i’r Pwyllgor, gan gynnwys Asesiada Annibynnol, cyn y cyfarfod Craffu. Bydd pob Aelod o’r Pwyllgor yn cael 1 neu fwy o enwebiadau y byddant yn gweithredu ar eu cyfer fel “Cyflwyno Aelodau”. Byddant yn ymgymryd ag unrhyw ymchwil ychwanegol i’r Enwebai y gallai fod ei angen i gefnogi’r wybodaeth ar y ffurflenni a’r adroddiadau, ac yn cyflwyno’r Enwebai i weddill y pwyllgor pan fydd yn cynnal ei gyfarfod ffurfiol.

Pan fydd Ffurflen Amgylchiadau Unigol gyfrinachol wedi’i hanfon at y Gymdeithas, bydd Cadeirydd y Pwyllgor yn asesu effaith yr wybodaeth hon. Nid yw’r manylion a ddarperir byth yn cael eu datgelu i’r Pwyllgor.

Mae’r Pwyllgor yn cyfarfod ar-lein i ystyried yr holl enwebiadau y mae wedi’u derbyn, ac yn ystyried yr holl
wybodaeth a ddarparwyd, gan gynnwys asesiadau annibynnol. Lle bo’n briodol, mae Cadeirydd y Pwyllgor yn rhannu ei farn o effaith Amgylchiadau Unigol cyfrinachol (byth y manylion). Mae aelodau’r Pwyllgor yn dod i gonsensws ar y dystiolaeth a ddarparwyd, yn enwedig asesu effaith bersonol yr Enwebai, fel y dangosir gan y dystiolaeth yn erbyn y meincnodau a ddewiswyd. Bydd argymhelliad y Pwyllgor, a’r rhesymau dros ddod i’r penderfyniad hwnnw, yn cael eu cofnodi ar gyfer pob enwebiad.

Bydd y Pwyllgor Craffu yn gwneud ei argymhellion i’r Is-lywyddion sy’n gyfrifol am eu disgyblaethau. Bydd yr argymhellion hyn yn cael eu hadolygu mewn cyfarfodydd graddnodi dan gadeiryddiaeth yr Is-lywydd priodol, gyda chyfarfodydd ar wahân yn cael eu cynnal ar gyfer HASS a STEMM.

Yna, mae’r Cyngor yn cyfarfod ym mis Mawrth i dderbyn argymhellion y Pwyllgorau Craffu, ac i wneud y
penderfyniad terfynol ar ba enwebiadau fydd yn cael eu cyflwyno i bleidlais o’n Cymrodyr i gyd

Back to top

Y Camau Nesaf yn Dilyn Pleidlais y Cymrodyr

Enwebeion a Etholwyd yn Gymrodyr

Byddwn yn cysylltu â chi i’ch llongyfarch ar gael eich ethol yn Gymrawd. Byddwn yn eich gwahodd i gael eich derbyn yn ffurfiol yn ein Cyfarfod Cyffredinol Blynyddol ym mis Mai, ac i fynychu ein Cinio Blynyddol pan fydd yn cael ei gynnal.

Nodwch fod gofyn i Gymrodyr newydd dalu ffi derbyn o £90. Hefyd ceir ffi tanysgrifio blynyddol o £180 (£90 i’r rheini sydd dros 70 ar 21 Mai 2025). Caiff y rheini sydd dros 85 oed eu heithrio o’r ffioedd derbyn a thanysgrifio.

Bydd anfonebau am ffi eich blwyddyn gyntaf (gan gynnwys y ffi derbyn) yn cael eu hanfon erbyn 30 Mehefin 2025.

Fel y nodwyd ar t.2, rydym yn gweithredu Polisi Gostwng neu Hepgor Ffioedd ar gyfer Cymrodyr y mae eu
hamgylchiadau’n ei gwneud yn anodd iddynt dalu’r ffioedd.

Enwebeion Aflwyddiannus

Byddwn yn cysylltu â chi a’ch Cynigydd drwy e-bost i’ch cynghori nad oedd eich enwebiad yn llwyddiannus. Byddwch yn cael y cyfle i dderbyn adborth gan yr Is-lywydd perthnasol. Rydym yn eich annog yn gryf i fanteisio ar y cyfle hwn, gan y bydd yn eich cynorthwyo i gyflwyno enwebiad yn y dyfodol.

Mae modd i chi gael eich enwebu mewn blynyddoedd yn y dyfodol, cyhyd â bod eich Cynigydd yn cyflwyno enwebiad wedi’i ddiweddaru yn defnyddio gwaith papur cylch etholiad y flwyddyn honno. Does dim terfyn ar y nifer o weithiau y gallwch gael eich enwebu.

Back to top

Cysylltu â Ni

Cymdeithas Ddysgedig Cymru, Cofrestra’r Brifysgol, Rhodfa’r Brenin Edward VII, Parc Cathays, Caerdydd, CF10 3NS, Cymru.

www.cymdeithasddysgedig.cymru
nominations@lsw.wales.ac.uk
+44 (0)29 2037 6954

Back to top

Atodiad 1 – Canllawiau ar Gwblhau’r Ffurflenni

Ffurflen Enwebu

Oni nodir yn wahanol, dylai’r Cynigydd gwblhau pob rhan o’r ffurflen enwebu.

Cwestiynau 1-3   I’w cwblhau gan y Cynigydd.

Cwestiynau 4-6    I’w cwblhau gan yr Eilydd.

Gallwch ddefnyddio e-lofnodion, llofnodion wedi’u sganio neu enwau wedi’u teipio yn y blychau Llofnod.

Cwestiwn 7          Nodwch enw’r Cefnogwr Gwybodus ynghyd â sail resymegol eich dewis. Nodwch fod rhaid i’r Cefnogwr Gwybodus gwblhau ffurflen ar wahân – gweler yr arweiniad ar dudalen 11.

Cwestiwn 8          Awgrymwch hyd at bedwar Asesydd Annibynnol i’r Pwyllgor Craffu eu hystyried. Fel y nodir, ni ddylech gysylltu â’r Aseswyr a awgrymir.

Cwestiwn 9          Dewiswch y Pwyllgor Craffu mwyaf addas i asesu’r enwebiad. Gweler Atodiad 3 am arweiniad manylach. Mae cynigwyr yn cael eu hannog i gael cyngor cyn cyflwyno enwebiad, gan fod 10
Pwyllgor Craffu gyda chylchoedd gwaith penodol.

Nodwch mai un pwyllgor yn unig sy’n gallu ystyried enwebiad, ac nid oes modd ei drosglwyddo o un pwyllgor i’r llall.

Cwestiwn 10          Unwaith eto, cyfeiriwch at Atodiad 3 i ateb y cwestiwn hwn. Nodwch y ddisgyblaeth neu’r maes yng nghylch gorchwyl y Pwyllgor Craffu sy’n cynnig y disgrifiad gorau o’r Enwebai. Cewch nodi
mwy nag un os yw’n briodol. Os nad oes yr un yn gymwys, nodwch “Arall” gan ddisgrifio’r
ddisgyblaeth/maes mewn ychydig eiriau.

Cwestiwn 11       Dylid ysgrifennu hwn mewn ymateb i ddatganiad yr Enwebai ar y Ffurflen Tystiolaeth. Dylech gyfeirio’n benodol at y meincnodau y caiff yr enwebiad ei werthuso yn eu herbyn – gweler
Atodiad 4 am ragor o wybodaeth.

Back to top

Ffurflen Tystiolaeth yr Enwebai

Dylai’r Cynigydd a’r Enwebai weithio gyda’i gilydd ar y Ffurflen Tystiolaeth. Mae hon yn darparu gwybodaeth hanfodol i gefnogi’r enwebiad. Dylai ddarparu’r dystiolaeth sydd ei hangen:

1. i gefnogi’r achos dros etholiad a gyflwynir gan y Cynigydd a’r Eilydd
2. i ddarparu tystiolaeth er mwyn i’r Cefnogwr Gwybodus, yr Asesydd/wyr Annibynnol a’r Pwyllgor Craffu allu dod i farn wybodus am yr honiadau a wneir yn yr enwebiad

Mae’n arbennig o bwysig bod y Ffurflen Dystiolaeth yn dangos sut mae’r Enwebai yn bodloni ein Meini Prawf Rhagoriaeth cyffredinol drwy fodloni’r meincnodau o’u dewis.

Mae canllawiau pellach ar y meincnodau a’r cyflawniadau dangosol ar gael yn Atodiad 4.

Cwestiwn 1          Nodwch eich manylion personol. Mae’r datganiad ar dudalen olaf y ffurflen yn egluro sut y byddwn yn defnyddio’r wybodaeth hon. Ni fyddwn yn rhannu eich gwybodaeth bersonol (manylion cyswllt na dyddiad geni) gydag Aseswyr Annibynnol.

Nodwch: os bydd eich enwebiad yn llwyddiannus, byddwn yn atgynhyrchu’r wybodaeth ganlynol yn union fel y’i darperir yng Nghwestiwn 1 yn ein cofrestr o Gymrodyr ac mewn datganiadau cyhoeddus:

• Eich teitl, enw ac unrhyw lythrennau ôl-enwol (felly, peidiwch â nodi enw canol oni bai eich bod yn ei ddefnyddio’n gyhoeddus)
• Eich swydd/rôl a’ch sefydliad (fodd bynnag os ydych chi am ddefnyddio cyswllt â sefydliad
  arall, nodwch hwnnw yn y blwch isod)

Cwestiwn 2          Ticiwch ‘Ydw’ os ydych chi’n dymuno i’r Pwyllgor Craffu ystyried unrhyw amgylchiadau arbennig sydd wedi effeithio ar eich gyrfa. Gallai hyn gynnwys bylchau mewn gwaith, lleihau cynnyrch,
neu newidiadau mewn amgylchiadau personol.

ydd natur y rhagoriaeth rydym ni’n chwilio amdano bob amser yn gysylltiedig â bywyd a phrofiad yr Enwebai. Wrth asesu eich enwebiad, mae’r Pwyllgor Craffu’n gallu ystyried trefniadau cytundebol (e.e. llawn amser, rhan amser, rhannu swydd, cyfrifoldebau clinigol) ac unrhyw amgylchiadau personol, teuluol neu anacademaidd a allai fod wedi effeithio ar eich proffil gyrfa neu swmp eich gwaith. Bydd y safonau rhagoriaeth yn parhau’r un fath.

Mae’r ffactorau y gellid eu hystyried yn cynnwys, ond nid ydynt yn gyfyngedig i’r canlynol:

• Trefniadau gwaith hyblyg (e.e. saib gyrfa, gweithio rhan amser, gweithio yn ystod y semester / tymor, rhannu swydd)
• Beichiogrwydd, mamolaeth, tadolaeth, rhannu absenoldeb rheini, mabwysiadu a benthyg
  croth, gwarcheidwaeth arbennig
• Pryderon sy’n codi mewn perthynas â materion ecwiti a chynhwysiant
• Cyfrifoldebau gofal
• Anabledd, afiechyd (yn cynnwys iechyd meddwl) neu anaf
• Amgylchiadau’n gysylltiedig â hunaniaeth rhywedd
• Amgylchiadau personol, teuluol neu eraill sy’n anacademaidd sydd wedi cyfyngu neu oedi
  gyrfa broffesiynol yr Enwebai

Os nad yw’r materion yn gyfrinachol, nodwch nhw yn y blwch testun dan Gwestiwn 2. Os yw’r materion neu eu heffaith yn fwy cyfrinachol eu natur, anfonwch Ffurflen Amgylchiadau Unigol (gweler tudalen 10) ar wahân. Bydd hyn ond yn cael ei rannu â Chadeirydd y Pwyllgor Craffu, a fydd yn asesu’r effaith. Ni fydd y manylion yn cael eu rhannu gyda’r Pwyllgor Craffu ehangach.

Cwestiwn 3          Nodwch ein diffiniad o ‘Cysylltiad â Chymru’:

Unigolion sy’n preswylio yng Nghymru, unigolion a anwyd yng Nghymru ond sy’n preswylio yn
rhywle arall ac eraill sydd â chysylltiad penodol â Chymru.

Gall cysylltiadau ‘eraill’ gynnwys y canlynol, heb fod yn gyfyngedig iddynt – cyfraniadau i astudiaethau am Gymru, i fywyd cyhoeddus Cymru, neu i systemau addysg yng Nghymru.

Cwestiwn 4          Heb ddefnyddio mwy na 5 gair, disgrifiwch eich maes gweithgaredd. Er enghraifft gallech restru “Iechyd Cyhoeddus”, “Cyfraith Ryngwladol”, “Biocemeg”, “Llenyddiaeth a Diwylliant Ewrop”,
“Arwain a Rheoli Addysg Uwch” neu “Cyfrifiadureg”. Defnyddir y disgrifiad hwn fel tag ar ein gwefan a’n cronfa ddata, er mwyn cysylltu Cymrodyr ag arbenigedd mewn maes penodol.

Cwestiwn 5        Rhowch fywgraffiad byr sy’n addas ar gyfer defnydd cyhoeddus. Bydd yn cael ei ddefnyddio i gyflwyno Cymrodyr sydd yn cael eu hethol yn 2025, gan gynnwys ar wefan y Gymdeithas.

Cwestiynau 6-9    Dylech ateb y cwestiynau hyn yn yr un ffordd ag ar CV safonol.

Cwestiwn 10       Rhestrwch hyd at 20 o’ch prif gynnyrch yn nhrefn dyddiad, gan ddechrau gyda’r diweddaraf.

Gall y cynnyrch gynnwys:

• Cyhoeddiadau sylweddol neu gyfraniadau ysgolheigaidd (e.e. llyfrau, erthyglau cyfnodolion wedi’u hadolygu gan gymheiriaid, penodau mewn llyfrau, adroddiadau ymchwil)
• Cynnyrch artistig (e.e. perfformiadau, gweithiau llenyddol, cyfansoddiadau cerddorol)
• Adroddiadau neu gyfraniadau eraill i’n llywodraeth, cyrff ariannu, asiantaethau rhyngwladol, cyrff elusennol mawr neu fusnes
• Cyfraniadau at bolisi neu addysgeg
• Cynnyrch eraill fel meddalwedd, dyluniadau, arteffactau, cwmnïau newydd neu
  batentau

Cwestiwn 11       Dewiswch feincnodau 5-8 fel y nodir ar y ffurflen. Fel arfer, byddwch yn dewis meincnod 5, ac yn dewis hyd at 3 meincnod ychwanegol mewn amgylchiadau eithriadol. Fe’ch cynghorir i ddewis
meincnodau yn ofalus, yn seiliedig ar ble mae eich tystiolaeth gryfaf. Mae Atodiad 2 yn rhoi mwy
o wybodaeth am sut rydym yn defnyddio’r meincnodau i asesu enwebiadau.

Gall enwebeion ddangos eu bod yn bodloni ein tri maen prawf rhagoriaeth yn erbyn unrhyw un o’r meincnodau. Nid oes unrhyw feincnod yn cario mwy o werth nag unrhyw un arall.

Cwestiwn 12       Ar gyfer pob meincnod a ddewisir yng Nghwestiwn 11, rhowch dystiolaeth o’ch cyflawniadau. Nodwch fod y rhan hon o’r enwebiad yn hollbwysig. Dim ond enwebiadau sy’n dangos
cyflawniadau rhagorol ac sy’n bodloni ein meini prawf cyffredinol sy’n debygol o gael eu hargymell i’w hethol i’r Gymrodoriaeth. Gwnewch yn siŵr eich bod yn rhoi manylion manwl, ac yn nodi eich effaith bersonol yn glir.

Cwestiwn 13       Nodwch sut y byddech yn cyfrannu at fywyd y Gymdeithas.

Cwestiwn 14       Mae’r cwestiwn hwn yn gyfle i chi roi unrhyw wybodaeth ychwanegol a allai gynorthwyo’r Pwyllgor Craffu.

Cofiwch mai’r ffurflen hon yw’r unig gyfle sydd gan yr Enwebai i ddarparu gwybodaeth o’r fath – ni fyddwn yn derbyn unrhyw ddogfennau eraill a anfonir atom ar wahân.

Cwestiwn 15        Cwblhewch y datganiadau os gwelwch yn dda.

Cwestiwn 16        Gallwch ddefnyddio e-lofnodion neu llofnodion wedi’u sganio.

Back to top

Adroddiad Cefnogwr Gwybodus

Bydd yr adroddiad hwn yn casglu adborth gan unigolyn y gwyddys bod ganddo wybodaeth am yr Enwebai a’i waith.

Cwestiwn 1          Nodwch y manylion personol y gofynnir amdanynt ac eglurwch eich perthynas â’r Enwebai neu eich gwybodaeth am yr Enwebai. Cyfeiriwch at dudalen 14 y ddogfen hon i sicrhau eich bod yn bodloni’r meini prawf i weithredu fel Cefnogwr Gwybodus / Asesydd Annibynnol.

Cwestiwn 2          I gwblhau’r adran hon, gofynnwn i chi gyfeirio at Ffurflen Tystiolaeth yr Enwebai. Ar y ffurflen hon, bydd yr Enwebai’n dewis y meincnodau y mae’n dymuno i’r enwebiad gael ei asesu yn eu
herbyn. Cyfeiriwch yn benodol at y meincnodau hyn, gan roi eich barn ar y graddau y mae’r Enwebai’n eu bodloni.

Back to top

Adroddiad Asesydd Annibynnol

Pwrpas yr adroddiad hwn ydy darparu barn ychwanegol ac annibynnol gan unigolyn y gwyddys bod ganddo brofiad sylweddol ym maes yr Enwebai i gynorthwyo aelodau’r Pwyllgor Craffu i asesu ansawdd y dystiolaeth a ddarparwyd yn yr Enwebiad.

Cwestiwn 1         Nodwch y manylion personol y gofynnir amdanynt ac eglurwch eich perthynas â’r Enwebai neu eich gwybodaeth am yr Enwebai. Cyfeiriwch at dudalen 14 y ddogfen hon i sicrhau eich bod yn bodloni’r meini prawf i weithredu fel Asesydd Annibynnol.

Cwestiwn 2          Ticiwch y blwch sydd, yn eich barn chi, yn cynnig y disgrifiad mwyaf priodol o’r Enwebai mewn perthynas â’n meini prawf etholiad. Bydd ein Pwyllgor Craffu’n ystyried hwn ochr yn ochr â’ch ateb i Gwestiwn 3.

Cwestiwn 3          Nodwch sail resymegol yr asesiad a roddwyd yng Nghwestiwn 2. I gwblhau’r adran hon,
gofynnwn i chi gyfeirio at Ffurflen Tystiolaeth yr Enwebai. Ar y ffurflen hon, bydd yr Enwebai’n dewis y meincnodau y mae’n dymuno i’r enwebiad ei gael ei asesu yn eu herbyn. Cyfeiriwch yn benodol at y meincnodau hyn, gan roi eich barn ar y graddau y mae’r Enwebai’n eu bodloni.

Back to top

Ffurflen Amgylchiadau Unigol (dewisol)

Rydym yn cydnabod y gallai amgylchiadau unigol effeithio ar yrfa. Er mwyn hyrwyddo adolygiad teg, rydym wedi cyflwyno’r cwestiwn Amgylchiadau Unigol yn y Ffurflen Dystiolaeth Enwebai, ac rydym yn annog pob enwebai i ddefnyddio hyn fel ffordd o dynnu sylw at y pwyllgor craffu, unrhyw beth a allai fod wedi cael effaith ar eu gyrfa a’u cyfraniadau i fyd dysgu ac ymchwil. Rydym yn cydnabod bod hyn yn unigryw i bawb, ac rydym yn annog enwebeion i rannu unrhyw beth yr hoffent ei ystyried.

Os yw’r wybodaeth yn gyfrinachol, gall enwebeion ddewis llenwi Ffurflen Amgylchiadau Unigol cyfrinachol, gan roi manylion unrhyw amgylchiadau a allai fod wedi effeithio ar eu gyrfa. Dylent gyflwyno hyn yn uniongyrchol i’r Gymdeithas. Sicrhewch fod y ffurflen hon yn cael ei thrin yn sensitif ac yn gyfrinachol. Dim ond staff perthnasol yn y Gymdeithas a Chadeirydd y Pwyllgor Craffu sy’n gweld y ffurflen hon. Mae Cadeirydd y Pwyllgor Craffu yn asesu effaith yr amgylchiadau ar yrfa’r Enwebai, a bydd yr effaith – byth y manylion – yn cael ei rhannu gyda’r Pwyllgor Craffu yn ystod y cyfarfod a gynhaliwyd i asesu enwebiadau a gyflwynwyd i’r Pwyllgor Craffu hwnnw.

Nid oes cyfyngiad o ran geiriau yn gymwys i’r ffurflen hon.

Anfonwch y ffurflen wedi’i chwblhau yn uniongyrchol i nominations@lsw.wales.ac.uk. Byddwn yn ydnabod
derbyn y ffurflen hon.

Back to top

Atodiad 2 – Geirfa

Enwebai

Yr Enwebai yw’r unigolyn sy’n dymuno cael ei ethol yn Gymrawd. Rydym yn diffinio Cymrawd fel a ganlyn:

Bydd y Cymrodyr yn unigolion sy’n preswylio yng Nghymru, unigolion a anwyd yng Nghymru ond sy’n preswylio yn rhywle arall ac eraill sydd â chysylltiad penodol â Chymru; ym mhob achos bydd ganddynt hanes amlwg o ragoriaeth a chyflawniad mewn un o’r disgyblaethau academaidd neu, os ydynt yn aelodau o’r proffesiynau, y celfyddydau, diwydiant, masnach neu wasanaethau cyhoeddus, byddant wedi gwneud cyfraniad nodedig i fyd dysg.

Bydd y meini prawf a’r mesur o arbenigrwydd wrth reswm yn amrywio rhwng gwahanol ddisgyblaethau a meysydd cyflawniad. Rydym yn mesur cyflawniadau pob Enwebai yn ôl y cyfleoedd maen nhw wedi’u cael yn eu gyrfa. Fodd bynnag, ym mhob achos, rydym yn diffinio rhagoriaeth yn nhermau’r meini prawf cyffredinol canlynol:

• Cyflawniad eithriadol (ansawdd eich cyflawniadau a’ch cyfraniadau at ddysg)
• Statws proffesiynol (cryfder eich enw da ymhlith eich cyfoedion)
• Cyfraniadau ehangach (yr effaith rydych wedi’i chael ar bobl, sefydliadau neu gymdeithas ehangach)

Gallwch gael rhagor o wybodaeth am y meini prawf hyn yn Atodiad 4.

Back to top

Cynigydd

Y Cynigydd sy’n gyfrifol am gwblhau’r ffurflen enwebu a chyflwyno’r holl ddogfennau a nodir dan ‘Beth sydd ei angen ar enwebiad dilys?’ (tudalen 4). Y Cynigydd yw prif gyswllt y Gymdeithas mewn perthynas â’r enwebiad a bydd (ynghyd â’r Enwebai) yn cael ei hysbysu am y canlyniad ar ddiwedd y Broses Etholiadol.

Rhaid i’r Cynigydd fod yn Gymrawd y Gymdeithas. Ym mhob cylch etholiad, caiff Cymrawd weithredu fel
Cynigydd ar gyfer tri Enwebai yn unig. Fodd bynnag, mae Enwebeion benywaidd ac Enwebeion o grwpiau eraill heb gynrychiolaeth ddigonol wedi’u heithrio o’r cyfyngiad hwn.

Er mwyn osgoi gwrthdaro buddiannau, rhaid i Gynigydd beidio â bod:

1. Yn gadeirydd un o’n Pwyllgorau Craffu
2. Yn aelod o’r Pwyllgor Craffu y cyflwynir yr enwebiad iddo
3. Yn perthyn drwy deulu i’r Enwebai

Back to top

Eilydd

Mae’r Eilydd yn cefnogi’r enwebiad ac yn cwblhau cwestiynau 4-6 ar y ffurflen enwebu.

Fel y Cynigydd, rhaid i’r Eilydd fod yn Gymrawd. Er mwyn osgoi gwrthdaro buddiannau ni chaiff fod yn perthyn drwy deulu i’r Enwebai. (Nid yw’r cyfyngiadau eraill ar y Cynigwyr yn gymwys.)

Back to top

Cefnogwr Gwybodus

Mae Cefnogwr Gwybodus yn defnyddio ei wybodaeth am yr Enwebai i gefnogi’r enwebiad. Gofynnir i’r Cefnogwr Gwybodus gwblhau ffurflen adroddiad ar wahân a’i hanfon at y Cynigydd cyn dyddiad cau’r enwebiadau.

Nid oes angen i’r Cefnogwr Gwybodus fod yn Gymrawd, ond dylai fod yn:

• Rhywun sy’n gyfarwydd â gwaith yr Enwebai (efallai eu bod wedi cydweithio – e.e. cyd-ddeiliad grant, cydawdur, goruchwyliwr neu gydweithiwr – ond nid yw hyn yn ofynnol)
• Ysgolhaig nodedig gyda statws rhyngwladol yn y maes

Rhaid i’r Cefnogwr Gwybodus beidio â bod:

• Yn aelod o Gyngor y Gymdeithas neu o’r Pwyllgor Craffu y cyflwynir yr enwebiad iddo
• Yn gyflogedig neu’n gweithio yn sefydliad/corff yr Enwebai

Caiff y Cynigydd, yr Eilydd a’r Enwebai drafod pobl briodol ar gyfer y rôl hon, ond y Cynigydd yn unig ddylai gysylltu â’r Cefnogwr Gwybodus i holi am adroddiad

Back to top

Aseswyr Annibynnol

Caiff pob enwebiad ei asesu gan o leiaf dau Asesydd Annibynnol.

Nid oes angen iddynt gwblhau unrhyw waith papur cyn cyflwyno’r enwebiad. Yn lle hynny gofynnwn iddynt gwblhau adroddiad annibynnol yn ddiweddarach. Yn yr adroddiad, maent yn asesu’r Enwebai yn erbyn ein meini prawf etholiad ac yn erbyn y meincnodau perthnasol.

Nid oes angen i Asesydd Annibynnol fod yn Gymrawd cyfredol, ond dylai fod yn:

• Ysgolhaig nodedig gyda statws rhyngwladol yn y maes
• Rhywun sy’n gyfarwydd â maes, gwaith neu statws yr Enwebai

Gall yr Asesydd Annibynnol fod y tu allan i’r DU i gynorthwyo gydag asesu enw da rhyngwladol yr Enwebai.

Rhaid i Aseswyr Annibynnol beidio â bod:

• Yn aelodau o Gyngor y Gymdeithas nac unrhyw un o’i Phwyllgorau Craffu
• Yn gyflogedig neu’n gweithio yn sefydliad/corff yr Enwebai
• Yn gysylltiedig yn uniongyrchol gyda gwaith yr Enwebai (e.e. cyd-awdur, cyn-oruchwyliwr neu Gyd-Brif Ymchwilydd)
• Ffrind personol agos neu’n perthyn drwy deulu i’r Enwebai

Dylai’r Cynigydd awgrymu hyd at pedwar Asesydd Annibynnol ar y ffurflen enwebu. Gall drafod yr enwau gyda’r Eilydd a’r Enwebai, ond ni chaiff gysylltu â’r unigolion a awgrymir.

Unwaith y byddwn wedi trosglwyddo enwebiad i’r Pwyllgor Craffu perthnasol, bydd yn dethol un Asesydd priodol neu ragor. Gall hyn gynnwys unigolion eraill na chawsant eu hawgrymu ar y ffurflen enwebu. Yna bydd y Gymdeithas yn cysylltu â’r Asesydd/wyr arfaethedig.

Back to top

Atodiad 3 – Pwyllgorau Craffu

Defnyddiwch y rhestr hon i bennu pa Bwyllgor Craffu sy’n briodol ar gyfer enwebiad. Rydym yn cydnabod y gall rhai Enwebeion hawlio rhagoriaeth mewn mwy nag un ddisgyblaeth neu faes gweithgarwch. Yn yr achosion hyn, dylech ddewis y brif ddisgyblaeth/maes a chyflwyno’r enwebiad i’r Pwyllgor hwn. I weld rhestr o aelodau cyfredol y Pwyllgorau Craffu ewch i: www.cymdeithasddysgedig.cymru/cymrodoriaeth/dod-yngymrawd/pwyllgorau-craffu/

Back to top

Pwyllgorau y Dyniaethau, y Celfyddydau a’r Gwyddorau Cymdeithasol (HASS)

Back to top

Atodiad 4 – Sut Ydym yn Asesu Rhagoriaeth Enwebiadau

Meini Prawf Rhagoriaeth

Mae’n rhaid i bob enwebiad fodloni ein tri Maen Prawf Rhagoriaeth:

• Cyflawniad eithriadol (ansawdd eich cyflawniadau a’ch cyfraniadau at ddysg)
• Statws proffesiynol (cryfder eich enw da ymhlith eich cyfoedion)
• Cyfraniadau ehangach (yr effaith rydych wedi’i chael ar bobl, sefydliadau neu ar gymdeithas ehangach)

Meincnodau

Mae enwebiadau i Bwyllgorau Craffu HASS a STEMM yn cael eu hasesu yn erbyn meincnodau. Mae’r rhain yn safonau neu’n bwyntiau cyfeirio ar gyfer:

1. Y Cynigwyr ac Enwebeion wrth lunio’r datganiadau a wneir ar y Ffurflen Enwebu a’r Ffurflen Tystiolaeth;
2. Y Pwyllgorau Craffu wrth werthuso honiadau a chyfraniadau Enwebeion

Fe’u cynlluniwyd i ychwanegu at gysondeb a thryloywder y Broses Etholiadol ar draws yr holl Bwyllgorau Craffu.

Dewis Meincnodau

Dylai’r Ymgeisydd a’r Enwebai nodi’r meincnodau y maent yn hawlio rhagoriaeth yn eu herbyn ac yn dymuno cael eu gwerthuso yn eu herbyn.

Dylai enwebeion ddewis meincnodau 5-8 fel y nodir ar y ffurflen. Fel arfer, byddwch yn dewis meincnod 5, ac yn dewis hyd at 3 meincnod ychwanegol mewn amgylchiadau eithriadol. Fe’ch cynghorir i ddewis meincnodau yn ofalus, yn seiliedig ar ble mae eich tystiolaeth gryfaf.

Nid yw’n ofynnol i Enwebeion fodloni’r holl feincnodau mewn unrhyw faes na dangos rhagoriaeth ac effaith mewn perthynas â phob un. Gall enwebeion ddangos eu bod yn bodloni ein tri maen prawf rhagoriaeth yn erbyn unrhyw un o’r meincnodau. Dylai enwebeion ddatgan eu heffaith bersonol yn glir yn eu tystiolaeth i gefnogi meincnodau.

Nid oes unrhyw feincnod yn cario unrhyw werth mwy ynddo’i hun nag unrhyw un arall.

Darparu Tystiolaeth yn erbyn Meincnod

Ar Ffurflen Tystiolaeth yr Enwebai, mae enwebeion yn cael eu hannog i ddefnyddio manylion cywir, a datgan eu heffaith bersonol yn glir yn erbyn unrhyw dystiolaeth y maent yn ei rhoi i gefnogi meincnodau.

Dylid defnyddio’r dystiolaeth a ddarperir ar gyfer bodloni’r meincnodau hyn hefyd i ddangos eu bod yn bodloni’r tri Maen Prawf Rhagoriaeth.

Gellir dangos yr holl feincnodau canlynol ar lefel Cymru ac/neu ar lefel ryngwladol.

All of the following benchmarks may be demonstrated at Wales and/or international level.

Benchmark Categories

The benchmarks are divided into three categories:

• Ymchwil
• Ysgolheictod ac Addysg
• Ymgysylltu Academaidd, Arloesi ac Arweinyddiaeth

Meincnodau Ymchwil

1. Ymchwil seiliedig ar ddisgyblaeth a rhyngddisgyblaeth, boed yn ddamcaniaethol neu’n empirig, sy’n gwneud cyfraniad gwreiddiol at wybodaeth
2. Cofnod o gynhyrchion o bwys cenedlaethol/rhyngwladol, e.e. cyhoeddiadau mewn cylchgronau a
   adolygwyd gan gymheiriaid, llyfrau gan brif gyhoeddwyr, gwaith artistig, patentau
3. Cyfrannu at ddatblygu neu adnewyddu’r ddisgyblaeth/maes ac/neu gwneud cyfraniad mawr i’r
   genhedlaeth nesaf o ysgolheigion drwy sicrhau cyllid, goruchwylio neu arwain ymchwilwyr/timau
   ymchwil/myfyrwyr ymchwil
4. Hyrwyddo trosglwyddo gwybodaeth am ymchwil, e.e. drwy eiddo deallusol, ymgynghoriaeth, cwmnïau deillio neu gwmnïau newydd, creu rhwydweithiau i ddod ag ymchwilwyr a diwydiant at ei gilydd

Meincnodau Ysgolheictod ac Addysg

• Cyfraniadau sylweddol at addysgeg y maes pwnc/ymarfer proffesiynol, ac/neu
  ysgolheictod/ymchwil/cyllid sylweddol sy’n gysylltiedig â dysgu ac addysgu
• Cyfnewid gwybodaeth: cyfathrebu a datblygu addysgu a dysgu, ysgolheictod ac ymchwil er budd
  sectorau addysgol, cyrff proffesiynol a chymdeithas
• Ehangu cyfranogiad, ymgysylltu â dysgwyr, neu gefnogi datblygu strategaeth addysgol neu safonau
  addysg gweithredol

Meincnodau Ymgysylltu Academaidd, Arloesi ac Arweinyddiaeth

• Arweinyddiaeth academaidd sylweddol, cydlynu neu reolaeth lefel uwch yn y sector trydyddol
• Cyfrannu at ddatblygiad proffesiynol uwch-gydweithwyr yn y gymuned academaidd, gan gynnwys
  mentora, arwain ar fentrau hyfforddi a datblygu
• Cymryd rhan sylweddol mewn ehangu cyfranogiad, meithrin gallu ac/neu gefnogi/datblygu addysg yng Nghymru ac yn ehangach
• Ymgysylltu’n allanol gan ddefnyddio arbenigedd academaidd, neu gefnogi nodau a gweithgareddau cyfrifoldeb cymdeithasol; trosi arbenigedd ymchwil neu addysgu yn weithgaredd buddiol neu’n newid cadarnhaol yn y gymuned ehangach
• Cymhwyso gwybodaeth i wella perfformiad ac ansawdd bywyd y sector cyhoeddus, drwy lywio polisi cyhoeddus a llywodraeth neu drwy ddylanwadu’n sylweddol ar y sectorau diwylliannol, treftadaeth neu ar sectorau eraill
• Tystiolaeth o weithgareddau sy’n hyrwyddo/gwella dealltwriaeth ac enw da/proffil gwaith academaidd, a gweithgarwch proffesiynol

Back to top

Atodiad 5 – Canllawiau Ychwanegol i’r Pwyllgorau Craffu

Mae’r canllawiau ychwanegol canlynol ar gyfer aelodau o’n deg Pwyllgor Craffu. Fe’u cynhwysir yma er mwyn gwneud y Broses Etholiadol, a’r penderfyniadau sy’n ymwneud â’r broses, yn dryloyw i bawb

.

Cyfrinachedd

Caiff gwybodaeth a dogfennaeth yn ymwneud ag enwebiadau etholiad eu darparu i aelodau o’r Pwyllgorau Craffu ar sail hollol gyfrinachol ac ni cheir eu trafod â neb na’u datgelu i neb ar unrhyw gyfrif ar wahân i’r canlynol:

• Cyd-aelodau’r Pwyllgor Craffu
• Aseswyr Annibynnol
• Yr Is-Lywydd cyfrifol
• Staff perthnasol Cymdeithas Ddysgedig Cymru

Cyfansoddiad y Pwyllgorau

1. Mae gan bob Pwyllgor Craffu HASS a STEMM aelodaeth graidd sy’n cynnwys Cadeirydd, Is-Gadeirydd a rhwng 3 a 7 Cymrawd arall sy’n weithredol neu’n brofiadol mewn meysydd perthnasol. Os yw Pwyllgor yn penderfynu bod angen cyfraniad arbenigol pellach, gall gyfethol yn ychwanegol un Cymrawd neu fwy a etholwyd yn flaenorol gan y Pwyllgor hwnnw.
2. I gynorthwyo gyda’r broses graffu, caiff cyfeiriadau ebost cyswllt pob aelod o’r Pwyllgor Craffu eu
   cylchredeg i aelodau eraill o’r pwyllgor, a chaiff cyfeiriadau ebost cyswllt pob Cadeirydd eu cylchredeg i’r Cadeiryddion eraill.

Cyfanswm Hyd Gwasanaeth

1. Fel arfer, ni ddylai Cymrawd wasanaethu am fwy na chwe mlynedd yn ddi-dor ar unrhyw bwyllgor –
   boed y cyfnod hwnnw yn rhinwedd rôl fel Cadeirydd, Is-Gadeirydd neu aelod.
2. Unwaith y bydd Cymrawd yn cyrraedd y terfyn, ceir saib o ddwy flwyddyn cyn y bydd yn gymwys i
   wasanaethu ar y pwyllgor hwnnw eto.

Penodi Cadeiryddion ac Is-Gadeiryddion

1. Penodi Cadeiryddion:
   
   a. Gall Cadeiryddion Pwyllgor wasanaethu am dymor o 3 flynedd, ynghyd â 3 flynedd ychwanegol wedi hynny yn ôl disgresiwn yr Is-Lywydd perthnasol.
   b. Pan fydd angen Cadeirydd newydd ar bwyllgor, bydd tîm y staff yn estyn gwahoddiad i’r holl
   Gymrodyr a etholwyd yn flaenorol gan y pwyllgor hwnnw fynegi diddordeb yn y rôl. Caiff
   disgrifiad o’r rôl ei ddarparu. Bydd disgwyl i ymgeiswyr feddu ar brofiad blaenorol o wasanaethu ar y pwyllgor hwnnw.
   c. Os bydd un Cymrawd yn mynegi diddordeb, fe’i penodir yn amodol ar gymeradwyaeth yr Is-Lywydd.
   d. Os bydd mwy nag un Cymrawd yn mynegi diddordeb, efallai y gofynnir iddynt ddarparu rhagor o wybodaeth i gefnogi eu hymgeisyddiaeth. Pwyllgor y Gymrodoriaeth fydd yn gyfrifol am ystyried yr wybodaeth a gyflwynir, cyfweld yr ymgeiswyr os bydd angen, a chytuno ar ba ymgeisydd i’w benodi.
   
2. Penodi Is-Gadeiryddion:
   
   a. Gall Is-Gadeiryddion wasanaethu am dymor o 3 flynedd, ynghyd â 3 flynedd ychwanegol wedi hynny yn ôl disgresiwn y Cadeirydd.
   b. Pan fydd angen Is-Gadeirydd newydd ar bwyllgor, bydd tîm y staff yn estyn gwahoddiad holl aelodau cyfredol y pwyllgor hwnnw fynegi diddordeb yn y rôl. Caiff disgrifiad o’r rôl ei ddarparu.
   c. Os bydd un aelod yn mynegi diddordeb, fe’i penodir yn amodol ar gymeradwyaeth y Cadeirydd.
   d. Os bydd mwy nag un aelod yn mynegi diddordeb, efallai y gofynnir iddynt ddarparu rhagor o wybodaeth i gefnogi eu hymgeisyddiaeth. Ar sail yr wybodaeth a gyflwynir a thrafodaeth gyda’r ymgeiswyr os bydd angen, bydd y Cadeirydd yn penodi’r Is-Gadeirydd.

Penodi Aelodau

1. Penodi Aelodau:
   
   a. Gall aelodau wasanaethu am dymor o 3 flynedd, ynghyd â 3 flynedd ychwanegol wedi hynny yn ôl disgresiwn y Cadeirydd.
   b. Pan fydd angen aelodau craidd newydd ar bwyllgor, bydd tîm y staff yn estyn gwahoddiad i’r holl Gymrodyr a etholwyd yn flaenorol gan y pwyllgor hwnnw fynegi diddordeb. Os oes angen arbenigedd mewn meysydd penodol ar y pwyllgor, neu os oes diffyg amrywiaeth yn unol â strategaeth Ecwiti, Amrywiaeth a Chynhwysiad y Gymdeithas, nodir hyn yn yr alwad. Drwy gytundeb gyda’r Cadeirydd, gellir ategu’r broses gyffredinol hon gyda gohebiaeth yn targedu Cymrodyr penodol.
   c. Ar sail anghenion y pwyllgor, bydd Cadeiryddion yn penodi aelodau craidd o blith y rheini sy’n mynegi diddordeb, gan gadw mewn cysylltiad â’r Is-Lywydd ac ymgynghori drwy gydol y broses.
   d. Os oes angen arbenigedd ychwanegol o hyd ar bwyllgor i gyflawni ei gyfrifoldebau yn ystod cylch etholiad y flwyddyn honno, caiff Cadeiryddion gyfethol un Cymrawd neu fwy a etholwyd yn flaenorol gan y pwyllgor.
   e. Bydd pob pwyllgor yn rhoi ystyriaeth i drosiant priodol o aelodau bob blwyddyn, i sicrhau cydbwysedd rhwng cysondeb a safbwyntiau newydd.

Gwrthdaro Buddiannau

1. Mae’r Gymdeithas yn ymrwymo i sicrhau bod ei phenderfyniadau a’i phrosesau penderfynu, ac yn cael eu gweld yn, yn rhydd oduedd personol ac nad ydynt yn ffafrio nac yn anffafrio unrhyw unigolyn sy’n gysylltiedig â’r Gymdeithas yn annheg.
2. Mae gennym ddyletswydd i sicrhau bod pob aelod pwyllgor yn deall beth yw ‘gwrthdaro buddiannau’ a bod ganddynt gyfrifoldeb i adnabod a datgan unrhyw wrthdaro a allai godi iddynt.
3. Gellir diffinio gwrthdaro buddiannau fel a ganlyn:
   
   “set o amgylchiadau sy’n creu risg bod buddiant eilaidd yn amharu neu’n dylanwadu ar allu unigolyn i ddod i farn neu weithredu yn ei rôl”
   
4. Gall gwrthdaro buddiannau fod yn rhywbeth sy’n effeithio ar aelod o bwyllgor yn uniongyrchol, neu’n anuniongyrchol, drwy aelod o’r teulu, cyfaill neu bartner busnes.
5. Mae gan bwyllgorau’r cyfrifoldebau canlynol:
   
   a. Eu bod yn cynnwys gwrthdaro buddiannau ar eu hagenda bob tro maen nhw’n cyfarfod.
   b. Ar ddechrau pob cyfarfod, drwy’r Cadeirydd, eu bod yn gofyn i aelodau ddatgan unrhyw fuddiannau preifat yn yr eitemau sydd i’w trafod yn y cyfarfod
   
6. Er mwyn lleihau’r risg o wrthdaro buddiannau yn y broses enwebu:
   
   a. Ni chaiff aelod o Bwyllgor Craffu weithredu fel Cynigydd ar enwebiad ar gyfer y pwyllgor y mae’n gwasanaethu arno.
   b. Ni chaiff Cadeirydd Pwyllgor Craffu weithredu fel Cynigydd ar enwebiadau i unrhyw bwyllgor.
   c. Ni chaiff aelod o Bwyllgor Craffu fod yn aelod o Gyngor y Gymdeithas
   
7. Er mwyn lleihau’r risg o wrthdaro buddiannau yng nghyfarfodydd y Pwyllgor Craffu:
   
   a. Bydd gofyn i aelod o’r pwyllgor sy’n Eilydd neu’n Asesydd Annibynnol ar enwebiad i’r pwyllgor, neu sydd â chyswllt teuluol â’r Enwebai, adael yr ystafell wrth i’r enwebiad hwnnw gael ei ystyried.
   b. Rhaid i aelod pwyllgor sy’n adnabod yr Enwebai beidio ag ychwanegu unrhyw wybodaeth bersonol am yr unigolyn hwnnw nad yw wedi’i datgan ar y ffurflenni enwebu, ond gall wneud sylw ar yr hyn sydd ar y ffurflen os caiff wahoddiad i wneud hynny gan y Cadeirydd.
   c. Ym mhob cyfarfod pwyllgor, bydd y Cadeirydd yn galw am ddatganiadau o fuddiant cyn i aelodau ddechrau adolygu’r enwebiadau. Rhaid i aelodau ddatgan unrhyw fuddiannau o’r math a nodir ym mhwyntiau a a b, neu unrhyw fuddiant perthnasol arall mewn enwebiad.
   d. Os oes gan y Cadeirydd wrthdaro buddiannau gydag enwebiad, bydd y Dirprwy Gadeirydd yn arwain wrth werthuso’r enwebiad hwnnw.
   e. Ym mhob achos, ni chaiff aelod(au) sydd â gwrthdaro gymryd rhan na dylanwadu ar y penderfyniad nac ar unrhyw bleidlais ar yr enwebiad perthnasol; rhaid iddynt hefyd dynnu’n ôl o’r cyfarfod yn ystod pleidleisiau o’r fath.

Dyrannu Enwebeion i’r Pwyllgorau Craffu

1. Bydd tîm y staff yn dyrannu pob enwebiad i’r Pwyllgor Craffu a ddewiswyd gan y Cynigydd ar y Ffurflen Enwebu.
2. Ni chaiff enwebiadau eu croesgyfeirio a gall Pwyllgor Craffu eu gwrthod os nad ydynt yn cael eu cyflwyno i bwyllgor priodol.
3. Os yw Cynigydd yn dymuno i enwebiad aflwyddiannus gael ei ystyried unwaith eto, rhaid ei ailgyflwyno gan ddefnyddio’r ffurflenni cywir ar gyfer cylch etholiad y flwyddyn honno, cyn y dyddiad cau arferol; yna caiff ei ddyrannu i Bwyllgor Craffu.

Aseswyr Annibynnol

1. Cynhelir asesiad o bob enwebiad gan o leiaf ddau Asesydd Annibynnol. Gweler tudalen 13 am ddisgrifiad o’r rôl hon.
2. Efallai y bydd y Gymdeithas yn cysylltu ag Aseswyr a enwir ar y Ffurflen Enwebu ond gall gysylltu ag eraill hefyd.
3. Gofynnir i’r rheini a wahoddir i weithredu fel Aseswyr ymateb i’r gwahoddiad o fewn cyfnod byr, i
   gadarnhau a ydynt yn fodlon ac yn gallu darparu adroddiad erbyn y dyddiad gofynnol. Os ceir ymateb negyddol neu os na ddaw ymateb i law o fewn y cyfnod hwnnw, dylid gwahodd darpar Asesydd arall i gynnig adroddiad.
4. Gan ddefnyddio ffurflen Adroddiad yr Asesydd, bydd pob Asesydd yn:
   
   • Gosod pob enwebiad yn un o’r ddau categori canlynol:
     • Bodloni’r meini prawf i gael ei ethol
     • Ddim yn bodloni’r meini prawf i gael ei ethol
   • Darparu sail resymegol drylwyr am y penderfyniad, gan gyfeirio’n glir at Ffurflen Tystiolaeth yr Enwebai a chyfeirio’n benodol at y meincnodau y gwerthusir yr enwebiad yn eu herbyn.
     
5. Os nad yw Pwyllgor Craffu’n gallu sicrhau adroddiad gan Asesydd, bydd y Cadeirydd yn ystyried mewn ymgynghoriad â’r Is-Lywydd perthnasol) a all y pwyllgor werthuso’r Enwebai hebddo.

Neilltuo Enwebeion i Aelodau o’r Pwyllgor Craffu

Bydd Cadeirydd pob Pwyllgor Craffu’n neilltuo pob enwebiad y mae’n ei dderbyn i aelod o’r pwyllgor i gynnal adolygiad cychwynnol. Bydd yr aelod hwn yn:

1. Cynnal unrhyw ymchwil ychwanegol i’r Enwebai y gallai fod ei angen i ategu’r wybodaeth ar y ffurflenni a’r adroddiadau.
2. Cyflwyno’r Enwebai i weddill y pwyllgor pan fydd yn cynnal ei gyfarfod ffurfiol (gweler isod).

Penderfyniadau’r Pwyllgor Craffu

1. Cyn ystyried enwebiadau:
   
   1. Bydd Cadeiryddion y Pwyllgorau Craffu, y Llywydd a’r Is-Lywydd yn cyfarfod i gael cyfarwyddyd manwl ar y gweithdrefnau craffu, yn cynnwys unrhyw newidiadau a wneir i broses etholiad y flwyddyn honno.
   2. Cynigir hyfforddiant/cyngor ar Ecwiti, Amrywiaeth a Chynhwysiad i holl aelodau’r pwyllgorau.
      
2. Bydd pob Pwyllgor Craffu’n cyfarfod yn ystod mis Ionawr neu fis Chwefror (yn bersonol neu dros Zoom) i ystyried yr enwebiadau a ddyrannwyd iddo a chytuno ar restr o Enwebeion yn eu trefn.
3. Cworwm pob pwyllgor yw dwy ran o dair o’r aelodau (wedi’i dalgrynnu i fyny i’r rhif nesaf). Mae hyn yn cynnwys aelodau sy’n ymuno â’r cyfarfod yn electronig.
4. Yn ystod y cyfarfod, bydd aelodau’r pwyllgor yn ystyried enwebiadau yng nghyd-destun adroddiadau’r Aseswyr perthnasol ac yn asesu’r enwebiadau yn erbyn y Meini Prawf Rhagoriaeth a’r meincnodau (Atodiad 4).
5. Gofynnir i’r pwyllgorau lunio hyd at ddwy rhestr yn ystod y cyfarfod:
   
   1. Rhestr o enwebeion sy’n bodloni’r holl Feini Prawf Rhagoriaeth ac felly’n cael eu hargymell ar gyfer etholiad
   2. Rhestr o unigolion nad ydynt yn bodloni’r Meini Prawf Rhagoriaeth
      
6. Yn dilyn y cyfarfod, mae’r broses ganlynol yn berthnasol:
   
   1. Bydd y Cadeirydd yn cyflwyno rhestrau’r pwyllgorau o Enwebeion, yn ôl categorïau, i’r tîm staff, ynghyd ag unrhyw adborth a nodwyd. Bydd copïau’n cael eu hanfon at holl aelodau’r pwyllgor, gan gadarnhau canlyniad y cyfarfod.
   2. Bydd Cadeiryddion y Pwyllgorau Craffu’n cyfarfod â’r Is-Lywyddion (mewn dau gyfarfod ar wahân) i drafod rhestrau’r pwyllgorau o Enwebeion wedi’u categoreiddio, a llunio gyfunolo Enwebeion i’w chyflwyno i’r Cyngor. Ni fydd neb nad yw’n gallu ymrwymo i ddod i’r cyfarfod hwn yn gymwys i wasanaethu’n Gadeirydd Pwyllgor Craffu.
   3. Yn ystod y cyfarfod gyda Chadeiryddion y Pwyllgorau Craffu, bydd pob Is-Lywydd yn llunio dwy restr:
      • Rhestr o’r Enwebeion sy’n bodloni’r holl Feini Prawf Rhagoriaeth ac felly’n cael eu hargymell ar gyfer etholiad
      • Rhestr o unigolion nad ydynt yn bodloni’r Meini Prawf Rhagoriaeth
        
7.  Bydd Cyngor y Gymdeithas yn ystyried argymhellion y Pwyllgorau Craffu yn ei Gyfarfod Arbennig ym mis Mawrth. Yna caiff y rhestr gymeradwy o Enwebeion ei chyflwyno i bleidlais ffurfiol y Gymrodoriaeth.
8. Tybir y bydd y Cyngor fel arfer yn cymeradwyo cynnwys yr holl Enwebeion a argymhellir ar gyfer etholiad ar y rhestr.
9. Nid oes terfyn pendant i nifer y Cymrodyr newydd a dderbynnir bob blwyddyn.
10. Rhaid trin y rhestrau y mae’r Pwyllgorau Craffu a’r Is-Lywyddion yn eu llunio’n gwbl gyfrinachol. Er bod gan Enwebeion aflwyddiannus yr hawl i dderbyn adborth ar eu henwebiad (gweler isod), nid oes ganddynt yr hawl i weld y rhestrau na’u safle ymhlith yr Enwebeion eraill.

Adborth i Enwebeion

1. Dylid casglu adborth ar gyfer yr holl Enwebeion a nodwyd fel ‘Ddim yn Bodloni’r Meini Prawf Rhagoriaeth’ ym mhob un o gyfarfodydd y Pwyllgor Craffu. Nid oes rhaid casglu adborth ar gyfer unigolion sy’n ‘Bodloni’r Meini Prawf Rhagoriaeth’, oherwydd tybir y byddai Enwebeion o’r fath yn cael eu cyflwyno ar gyfer etholiad yn awtomatig.
2. Er mwyn sicrhau bod adborth yn cael ei gasglu mewn modd cyson sy’n seiliedig ar dystiolaeth, bydd Cadeirydd y pwyllgor yn cwblhau ffurflen adborth fer, gan gyfeirio at y meincnodau (Atodiad 4). Yna caiff hon ei chyflwyno i’r Is-Lywyddion.
3. Dim ond yr Is-Lywyddion a gaiff roi adborth i Enwebeion aflwyddiannus. Caiff adborth ei roi’n uniongyrchol i Enwebeion, i osgoi negeseuon ail-law ac anghysondeb o ran trosglwyddo materion sy’n aml yn sensitif ac weithiau’n gyfrinachol.

Back to top