Arddangos ymchwil y celfyddydau a’r dyniaethau o Gymru ym Mrwsel
Yn yr erthygl blog ddiweddaraf hon gan Gymdeithas Ddysgedig Cymru, mae’r Athro Claire Gorrara FLSW yn myfyrio ar ganlyniadau digwyddiad diweddar ym Mrwsel a hyrwyddodd ymchwil y celfyddydau a’r dyniaethau yng Nghymru.
Roeddwn wrth fy modd, fel Cyd-gadeirydd Cyngor Ymchwil y Celfyddydau a’r Dyniaethau (WAHA), i fynychu digwyddiad ym Mrwsel ddechrau fis Mawrth, sydd wedi ymroddi i ymchwil i’r celfyddydau a’r dyniaethau yng Nghymru. Fe wnaeth wyth prosiect y celfyddydau a’r dyniaethau rhagorol o Gymru* arddangos eu hymchwil o amgylch y thema treftadaeth ddiwylliannol gynaliadwy. Rhoddodd y prosiectau, oedd wedi’u trefnu drwy Addysg Uwch Cymru, Brwsel a Chyngor Ymchwil y Celfyddydau a’r Dyniaethau (AHRC), un o bob prifysgol yng Nghymru, gyfle i ymchwilwyr sydd wedi’u lleoli yng Nghymru i gwrdd â chysylltiadau Ewropeaidd sydd â diddordeb mewn treftadaeth ddiwylliannol. Rhannodd arweinwyr y prosiectau ymchwil a chyfnewid gwybodaeth, gan osod Cymru fel partner gwybodus ac fel un oedd yn barod i ymgysylltu wrth edrych am gyfleoedd ariannu.
Yn ogystal, siaradodd Prif Weinidog Cymru, Eluned Morgan AC, a’r Athro Paul Boyle FLSW, Is-ganghellor Prifysgol Abertawe a Chadeirydd Prifysgolion Cymru, am werth ac arwyddocâd cyllid Ewropeaidd a phartneriaeth i Gymru, gan alluogi ymchwilwyr ac arbenigwyr ymchwil o Gymru i gyrraedd cynulleidfaoedd byd-eang. Siaradodd Irene Norstedt (Cyfarwyddiaeth Gyffredinol Ymchwil ac Arloesi yn y Comisiwn Ewropeaidd) ynghylch prosiect newydd Horizon Europe ‘partnership in Resilient Cultural Heritage’, a fydd yn dechrau yn 2026 ac yn rhedeg tan 2032. Fe wnaeth y digwyddiad arddangos hwn ddarparu platfform gwerthfawr i brifysgolion Cymru i adeiladu partneriaethau ar gyfer galwadau ariannu sydd i ddod o amgylch y thema hon.
Cafodd yr arddangosfa ei dilyn y diwrnod canlynol gan weithdy ar ffrydiau cyllido Ewropeaidd, fel COST; Rhwydweithiau ymchwil rhanbarthol Ewropeaidd; a thema Clwstwr 2 Horizon Europe (‘gwireddu potensial llawn treftadaeth ddiwylliannol, y celfyddydau a’r sectorau diwylliannol a chreadigol’). Fe wnaeth cyflwyniadau gan gydweithwyr ym Mhrifysgol Antwerp a Phrifysgol Aberystwyth osod y naws a’r uchelgais ar gyfer cydweithio gydag Ewrop ym maes treftadaeth ddiwylliannol gynaliadwy, sy’n gryfder i Gymru.
Fe wnaeth WAHA, gyda chyllid gan raglen grantiau ‘Cefnogaeth Digwyddiadau’ Cymdeithas Ddysgedig Cymru, drefnu’r digwyddiad a chefnogi’r prosiect a ddewiswyd ar gyfer y digwyddiad arddangos. Fel Cyd-gadeirydd WAHA, roedd yn bleser hyrwyddo graddfa, arbenigedd a deinameg canolfan ymchwil y Celfyddydau a’r Dyniaethau yng Nghymru.
Yr wyth prosiect oedd:
- Mapping a Medieval Town: Conquest, Migration and the built environment in Medieval Aberystwyth, Dr Louise Taylor, Prifysgol Aberystwyth
- Linguistic heritage and cultural identity in climate engagement contexts, Yr Athro Thora Tenbrink, Prifysgol Bangor
- Water under Stress, Yr Athro Keir Waddington, Prifysgol Caerdydd
- Talking Climate, Empowering Belonging: exploring new ways to engage ‘Priority Place’ communities in sustainable environmental activities, Dr Carmen Casaliggi, Prifysgol Metropolitan Caerdydd
- The Bronze Men of Cameroon, Yr Athro Florence Ayisi, Prifysgol De Cymru
- Heritage, Communities and Co-creation in places in de-industrialised South Wales, Dr Alex Langlands, Prifysgol Abertawe
- Coastal – TALES. Telling Adaptations; Living Environmental Stories for Coastal Resilience, Professor Louise Steel, Prifysgol Cymru y Drindod Dewi Sant
- Ecological Citizens, Professor Alec Shepley, Prifysgol Wrecsam