Croeso i’n Cymrodyr newydd ar gyfer 2025: yn datrys yr heriau rydyn ni’n eu hwynebu
Mae’r 56 o Gymrodyr newydd a’r 4 Cymrawd Anrhydeddus sydd wedi cael eu cyhoeddi gan Gymdeithas Ddysgedig Cymru yn dangos sut mae gan Gymru atebion i lawer o’r cwestiynau mwyaf dybryd sy’n ein hwynebu heddiw.
Mae ein Cymrodyr newydd yn deillio o’r byd academaidd, y gwasanaeth cyhoeddus ac iechyd, a bywyd dinesig a diwylliannol ehangach Cymru. Maen nhw’n cael eu hethol oherwydd eu harbenigedd a’u profiad, a’u hymchwil a’u gwybodaeth. Mae cryfder cyfunol ein Cymrodoriaeth gyfan yn ein helpu i gyflawni ein nod elusennol i hyrwyddo’r defnydd o ymchwil ac arloesi er budd economi a chymdeithas Cymru.
“Rydym yn wynebu nifer enfawr o heriau, o newid hinsawdd i gythrwfl gwleidyddol, i fygythiadau iechyd sydd yn dod i’r amlwg. Bydd yr ateb i gymaint o’r problemau hyn yn cael ei ddarganfod mewn ymchwil a sefydliadau dinesig cadarn. Mae’r
evident in our new Fellows. I’m delighted to welcome them to the Learned Society of Wales.” arbenigedd hwnnw’n amlwg yn ein Cymrodyr newydd. Rwy’n falch iawn o’u croesawu i Gymdeithas Ddysgedig Cymru.”
Yr Athro Hywel Thomas, Llywydd, Cymdeithas Ddinesig Cymru
Cymrodyr er Anrhydedd
Mae Cymrodyr Anrhydeddus eleni yn adlewyrchu diddordeb y Gymdeithas mewn ystod eang o feysydd, ac maen nhw’n cael effaith fawr ar y celfyddydau, gwleidyddiaeth, gwyddoniaeth a newid hinsawdd.
Mae’r Athro Fonesig Jane Francis DCMG FRS HonFLSW yn Gyfarwyddwr Arolwg Antarctig Prydain, y mae ei halldeithiau niferus i’r Arctig a’r Antarctig i chwilio am goedwigoedd ffosil wedi arwain at fewnwelediadau beirniadol i newid hinsawdd yn y gorffennol.
Roedd yr Anrh Julia Gillard AC, a anwyd yn y Barri, yn Brif Weinidog Awstralia ac yn arweinydd y Blaid Lafur rhwng 2010 a 2013. Ar hyn o bryd, mae hi’n Gadeirydd Ymddiriedolaeth Wellcome, yn Uwch Gymrawd yn Sefydliad Brookings, ac yn Gadeirydd Global Partnership for Education.
Mae Dr Kadiatu Kanneh-Mason HonFLSW wedi cael effaith drawsnewidiol ar amrywiaeth mewn cerddoriaeth glasurol ac addysg cerddoriaeth, ac ar faterion yn ymwneud â hil a chynhwysiant, llenyddiaeth a rhianta.
Mae’r Professor Edward Witten AAS NAS ForMemRS HonFRSE HonFLSW yn ffisegydd sydd wedi ennill Medal Fields, sy’n enwog am ei waith mewn ystod eang o feysydd, gan gynnwys theori maes cwantwm, theori llinynnau, theori-M, disgyrchiant cwantwm, a theori gwybodaeth cwantwm.
Mae ein Cymrodyr newydd yn arddangos cryfderau sefydledig yn y celfyddydau, y dyniaethau a’r gwyddorau, ond hefyd, pwysigrwydd gwybodaeth a thalent o’r tu allan i’r byd academaidd. Datblygodd Siân Williams, er enghraifft, Lyfrgell Glöwyr De Cymru ym Mhrifysgol Abertawe, ac mae hi’n arwain Archifau Richard Burton, tra bod Dr Manon Antoniazzi yn Glerc ac yn Brif Weithredwr Senedd Cymru.
Mae nifer o’n Cymrodyr newydd wedi gwneud cyfraniadau sylweddol mewn perthynas â thrin clefydau, gan gynnwys gwaith yr Athro Jadwiga Furmaniak ar Glefyd Graves a chyflyrau awtoimiwn eraill, gwaith yr Athro John Francis Mayberry ar glefyd llid y coluddyn, a gwaith Dr Zubeyde Bayram-Weston ar glefydau niwroddirywiol, yn enwedig clefyd Huntington.
O’r bydoedd gwyddoniaeth a pheirianneg, Dr Owain Rhodri Jones yw Pennaeth yr Adran Belydr yn CERN, tra bod gan Dr Changjing Shang enw da ar draws y byd mewn perthynas ag ymchwil ar ddeallusrwydd cyfrifiadurol a’i gymwysiadau. Yn y cyfamser, mae gwaith pwysig ar yr hinsawdd yn cael ei wneud gan yr Athro Caroline Lear, sy’n defnyddio technegau geocemegol newydd, a chan yr Athro Tom Rippeth, sy’n archwilio effaith llanw a gwynt ar doddi iâ môr yr Arctig.
Gallwch ddarllen crynodebau cyflym o’n holl Gymrodyr newydd yma.
“Mae cyhoeddi ein Cymrodyr newydd bob amser yn ddiwrnod i ddathlu ystod yr arbenigedd sydd gennym yng Nghymru. Rydym wedi gweithio drwy gydol y flwyddyn i ehangu’r ystod o bobl sy’n ymuno â’r Gymrodoriaeth. Mae amrywiaeth y Cymrodyr newydd o’r byd diwydiant, masnach, y celfyddydau a’r proffesiynau yn galonogol, ac yn adlewyrchu cryfderau Cymru. Fel y llynedd, mae 23% o Gymrodyr newydd yn dod o gymunedau ethnig leiafrifol, tra bod 34% o Gymrodyr newydd yn fenywod ac yn ffurfio dim ond 30% o’r Gymrodoriaeth yn gyffredinol. Rydyn ni’n benderfynol o weld y ffigwr hwnnw’n cynyddu’n sylweddol yn y blynyddoedd sydd i ddod.”
Olivia Harrison, Prif Weithredwr, Cymdeithas Ddysgedig Cymru